Abstrakt

Temat ukierunkowany jest w stronę badań nad zachodnioukraińską krytyką teatralną w prasie międzywojennej i przedstawia (prezentuje) źródła (tytuły publikacji), w których ukazywały się artykuły na temat polskiego życia teatralnego we Lwowie; nazwiska autorów; częstotliwość takich artykułów. Z reguły głównym miejscem, w którym ukraińscy autorzy publikowali swe teksty na temat teatru polskiego we Lwowie, była codzienna prasa ukraińska, a najbardziej powszechnym gatunkiem – recenzja teatralna (ale spotykamy również portrety twórców i wywiady z działaczami teatralnymi). Najczęściej o wydarzeniach teatralnych (zarówno ukraińskich, jak i polskich) pisała gazeta „Diło” (od 1928 do 1939 – recenzje przedstawień w polskich teatrach). Autorzy Mychajło Rudnycki i Iwan Nimczuk przez cały ten okres co tydzień publikowali tu recenzje spektakli wystawianych w Teatrze Wielkim, Teatrze Małym, Teatrze Rozmaitości i teatrach rewiowych (Teatr Nowości, Gong). Mychajło Rudnycki – ukraiński pisarz, krytyk literacki i teatralny, zajmował się życiem teatralnym Lwowa, pisząc recenzje spektakli dramatycznych w teatrach ukraińskich, polskich i żydowskich. Był jednym z najbardziej płodnych ukraińskich krytyków teatralnych tego okresu. Co roku pisał przeciętnie około dwudziestu recenzji przedstawień wystawianych w teatrze polskim (na przykład: recenzja spektaklu Sen srebrny Salomei Juliusza Słowackiego w Teatrze Wielkim, komedii Mieszczanin szlachcicem Moliera w tym samym teatrze). Oprócz tego możemy znaleźć kilka portretów polskich dramaturgów (na przykład Stanisława Wyspiańskiego). Wiadomo, że Rudnycki współpracował z polskim krytykiem Ostapem Ortwinem w wydawnictwie Księgarnia Polska. Iwan Nimczuk – ukraiński filolog, publicysta i krytyk teatralny, w gazecie „Dzieło” omawiał przedstawienia muzyczne, wystawiane zarówno w ukraińskich, jak i polskich teatrach. W latach 1928-1935 pisał z taką samą częstotliwością jak Rudnycki (recenzje polskich spektakli, na przykład Mazepy czy Wieczoru Karnawałowego w Teatrze Wielkim). Ponadto od czasu do czasu recenzje spektakli operowych wystawianych w Teatrze Wielkim publikował w gazetach ukraiński kompozytor, muzykolog Stanisław Ludkewycz; autor o kryptonimie W.M. (do dziś niezidentyfikowany, pisał w 1929 r.); ukraińska muzyk Marija Pasternakowa (1935); kompozytor Roman Simowycz (1937); dyrygent, muzyk, kompozytor Anton Rudnycki (1937). Następnymi pod względem częstotliwości poruszania tematu polskiego życia teatralnego we Lwowie były dzienniki „Nowyj czas” i „Ukrajinski wisty”. Gazeta „Nowyj czas” zaczyna publikować recenzje polskich spektakli w 1930 roku. Przedstawienia dramatyczne recenzował tu przeważnie Hryhir Łużnycki – ukraiński krytyk literacki i teatralny, pisarz, historyk (recenzje ze spektakli Teatru Rozmaitości, spektakle gościnne). Spektakle muzyczne recenzował przede wszystkim Wołodymyr Doroszenko – literaturoznawca, bibliograf i tłumacz. Znajdujemy także kilka recenzji Mykoły Hołubcia – ukraińskiego kulturoznawcy, poety i publicysty oraz bardzo dużo niepodpisanych recenzji teatralnych. W gazecie „Ukraijinśki wisty” recenzje spektakli wystawianych w polskich teatrach Lwowa zjawiały się od 1937 roku. Spektakle operowe recenzował ukraiński pedagog Roman Sawycki. Recenzje spektakli dramatycznych i muzycznych pisał także ukraińskich pisarz, literaturoznawca i krytyk teatralny Ołeś Babij. W latach 1934-36 recenzje polskich spektakli w gazecie „Meta” pisał ukraiński literaturoznawca, krytyk literacki i teatralny Mykoła Hnatyszak. W szczególności dość ważne i wnikliwe były jego recenzje ze spektakli wyreżyserowanych przez Leona Schillera. W magazynie artystycznym „Kino” w roku 1931 i 1933 znajdujemy kilka recenzji ze spektakli polskich teatrów Lwowa pióra filmoznawcy Jarosława Bochenskiego, a także jego wywiad z Leonem Schillerem. W piśmie jest również kilka recenzji teatralnych autorów ukrytych pod kryptonimami G i G.B. O życiu teatralnym polskiego teatru we Lwowie w okresie międzywojennym więcej pisała prasa ukraińska w latach 30. W latach 20. znajdujemy tylko kilka recenzji w poszczególnych publikacjach (na przykład recenzje S. Czarneckiego w „Gromadskiej dumce” z 1920 r.) Zapewne jest to związane ze stabilniejszą kondycją prasy ukraińskiej w latach 30. i intensywniejszym życiem samego polskiego teatru Lwowa w tym okresie. Biorąc pod uwagę ukierunkowanie recenzji polskich przedstawień pióra autorów ukraińskich, można wywnioskować, że krytycy pisali swe artykuły przede wszystkim dla ukraińskiego czytelnika i widza, natomiast recenzje teatralne z ukraińskich spektakli często miały podwójne przeznaczenie (zarówno dla teatru, jak i dla widza). Krytyka koncentrowała się na warstwie literackiej i interpretacji scenicznej. Ponadto w recenzjach z polskich spektakli wyraźnie akcentowane są elementy ukraińskie. Na przykład, jeśli aktor, który grał w przedstawieniu był pochodzenia ukraińskiego, autor skupiał się na tym wykonawcy; jeśli zabrzmiał motyw pieśni ukraińskiej, krytyk musiał o tym wspomnieć. Oczywiście, jeśli w spektaklu pojawiały się ukraińskie postaci historyczne, znajdowało to również oddźwięk w krytyce ukraińskiej (na przykład recenzja Rudnyckiego ze spektaklu Sen Srebrny Salomei Juliusza Słowackiego w reżyserii Leona Schillera w Teatrze Wielkim (12.06.32) albo artykuł Iwana Nimczuka na temat opery Mazepa Piotra Czajkowskiego w tym samym teatrze (07.06.31)