Polskie teatry w Kijowie w XX wieku
dr hab. Piotr Horbatowski
Uniwersytet Jagielloński (Katedra Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki)
Abstrakt
W artykule skoncentruję się na omówieniu różnych form aktywności teatralnej Polaków w Kijowie w XX wieku. Poruszone zostaną sprawy związane zarówno ze stałymi polskimi teatrami dramatycznymi w tym mieście, scenami operetkowymi, czy kabaretowymi. Interesować będą mnie także zespoły objazdowe, które odwiedzały Kijów w ramach występów gościnnych, jak i polscy artyści występujący gościnne bądź w stałych zespołach ukraińskich i rosyjskich scen dramatycznych, operetkowych i operowych. Osobne miejsce zajmie omówienie działalności ważniejszych polskich scen amatorskich. W ramach artykułu opisana zostanie droga polskiego teatru w Kijowie do uformowania stałej, zawodowej polskiej sceny po 1905 roku. Szczególne miejsce poświęcone zostanie najlepszemu artystycznie okresowi I wojny światowej, gdy w mieście występowali czołowi aktorzy polskiego teatru i właśnie w Kijowie rodziła się poprzez idee i przedstawienia Juliusza Osterwy czy Stanisławy Wysockiej przyszła wielka reforma polskiego teatru. Artykuł spróbuje także ukazać powiązania ówczesnych polskich reformatorów z artystami teatru ukraińskiego i rosyjskiego, działających, na przekór politycznym podziałom, na pograniczu kultur i w imię współistnienia i wzajemnego ubogacania się kultur. Osobny rozdział poświęcony zostanie najbardziej dramatycznemu okresowi polskiej sceny kijowskiej po 1918 roku, kiedy propagandowo ukierunkowane teatry polskie, realizowały politykę kulturalną obcego ideologicznie i artystycznie Polsce państwa sowieckiego. W latach 30. artyści polskich zespołów podzielili tragedię aktorów innych narodowości, grających w Kijowie, skazani na masowe aresztowania i w przeważającej większości na śmierć. Szczególne miejsce w czasach porewolucyjnych, pod względem dokonań artystycznych, zajmował Witold Wandurski. Jego próby stworzenia nowoczesnego, awangardowego teatru zostaną porównane z czołowymi wówczas reformatorami teatru ukraińskiego z Lesiem Kurbasem na czele.
Biografia
Piotr Horbatowski – jest autorem dwóch monografii, poświęconych polskiemu teatrowi w Kijowie, a także artykułów omawiających polskie życie teatralne we Lwowie w okresie II Wojny Światowej. W pracy naukowej koncentruje się na badaniu dziejów aktywności teatralnej Polaków poza granicami kraju, ze szczególnym uwzględnieniem terenów Wschodu i Dalekiego Wschodu. Na gruncie dydaktyki interesują go innowacyjne, niekonwencjonalne metody nauczania języka i kultury polskiej obcokrajowców. Jest autorem metody nauczania polskiego przez teatr. Jako Visiting Professor pracował na uczelniach w USA, Japonii, Chinach i Korei. W latach 2005-2009 oraz 2011 – 2012 pełnił funkcję dyrektora Szkoły Języka i Kultury Polskiej UJ. W latach 2012 – 2016 był dyrektorem Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie UJ, a w latach 2019-2020 wicedyrektorem.
